Kredi almak için elbette bazı kriterlere uygun olmanız
gerekir. Son yıllarda sıkça duyduğumuz bir teri olan kredi notu hakkında
bilginiz var mı? Kredi notu nasıl belirlenir, kaydı kim tutar, kriterler
nelerdir.
TC. Merkez Bankası, tüm vatandaşların mali bilgilerini hem
istatistik, hem de finansal stratejilerin belirlenmesinde kullanılmak üzere
takip eder ve kayıt altında tutar. Bu veriler Hazine müşteşarlığı, Ekonomi
Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu veri tabanlarına
işlenir. Bu verileri Ulusal borçluluk veri tabanı gibi düşünebilirsiniz.
Elbette verilerin sağlanması ve kayıt altında tutulması, kişisel verilerin
korunması ilkeleri kapsamında ciddi bir kontrol altındadır. Herkesin erişimine
açık değildir. Ayrıca kişi bazında bilgiler, yetki verilmemiş kurum yetkilileri
tarafından bile anonim olarak görüntülenebilir. Yani istatistiksel veri
görüntülenirken kişi bilgilerine erişilmez.
Bu veri tabanına direkt erişimi olan bir diğer kurum ise,
vatandaşların bankalarla ilgili tüm hukukunu kayıt altında tutan Kredi Kayıt Bürosudur. Esasında KKB nin verileri
devlet tarafından değil, bankalar tarafından sağlanır. Zira kredi kayıt bürosu
bankalar arasında veri trafiğinin işlendiği özel bir teşebbüstür.
Kredi Kayıt Bürosu 1995 yılında bankaların ortak girişimi
olarak kurulmuştur. Amaç, vatandaşların kredi başvurusu yaptıklarında, doğru ve
hızlı kredi istihbaratının yapılabilmesidir. Günümüzde gelişen teknoloji ile
birlikte verilere ulaşım çok hızlanmış, Bankaların Kredi araştırma süreçleri de
çok ciddi şekilde kıslamıştır.
Kredi kayıt bürosu kişileri her bilgisine erişemez. Merkez
Bankası ve diğer kamu kurumları gibi, tüm finansla işlemlere erişemez.
Kişilerin bankalarla olan ilişkileri dışında herhangi bir veriye erişmeleri,
yalnızca ilgili kamu kurumu ile uygulanan protokoller kapsamında mümkündür. KKB
kredi notu da sadece bankalarla olan ilişkiler üzerinden tespit edilen bir çok
kredi tahsis kararı faktöründen birisidir. Bankacı, kredi tahsisi yaparken bu
faktörün yanında başka bir takım farklı verilere de erişmek durumundadır. Kredi
tahsisi yapılırken, KKB durum bilgisinin yanında, Maliye Bakanlığı ve Uyap
üzerinden borç sorgulamaları yapılır.
Gelişen dijital çağla birlikte, artık pek çok veriye erişim çok
kolaydır. Bundan 10 sene öncesine kadar kişilerin borç sorgulamaları adli
boyutta neredeyse hiç yapılamamakta, kredi tahsislerinde bir takım hatalar
yapılabilmekteydi. Özellikle adli yargıya intikali gerçekleşmiş borçlar
sorgulanamadığı için, banka kayıtlarında görünmeyen borçları olan bireylere
kredi tahsisleri yapılmakta ve kredi geri dönüşlerinde ciddi sorunlar ortaya
çıkmaktaydı. Yeni nesil bilgi işlem teknolojileri sayesinde bu sorun ortadan
kalkmış, ulusal ekonomik stratejiler
kapsamında devlet tarafından da desteklenen kredi alım sürecinin ciddi denetimi
işlemleri sayesinde, devlet bankalarla azami bilgiyi paylaşmakta, yetkili
birimlerin kredi almak isteyen bireylerin vereceği yetkiye istinaden hemen her
veriye ulaşabilmeleri artık mümkündür.
Kredi alabilmek için belirlenen asgari koşullar aslında çok
açıktır. Öncelikle hiçbir bankadaki kredi veya kredi kartı hesaplarınızın
gecikme durumunda olmaması gerekir.
Ayrıca son 6 aylık ödeme düzeniniz içerisinde görüntülenecek gecikmeler
de kredi notunuzun azalmasına neden olur.
Kredi notu, kişilerin bankalarla olan finansal ilişkilerinin
düzeninin takip edildiği bir sisteme bağlı olarak ortaya çıkar. Ödeme
alışkanlıklarınıza bağlı olarak notunuz yükselir veya düşer. Gelir durumunuzun
hiçbir kaynaktan edinilemeyen bir bilgi olması sebebiyle bankalar veya diğer
kuruluşlar gelirlerinizi bilemez. Yalnızca sizin bankalara ileteceğiniz gelir
bilgilerini içeren belgeler etkili olmaktadır. Bu kapsamda bankalarla ilk defa
kredi işlemi yapacaksanız, kredi notunuzun tanımsız olması sebebiyle yüksek
tutarlar alamayabilirsiniz. Ancak alacağınız ilk kredi veya kredi kartından
sonra yapacağınız düzenli ödemeler notunuzun sistematik olarak yükselmesini
sağlayacaktır.
